Risk Appetite Version ชีวิตจริงตอนนี้ของคนไทย
จากสถานการณ์เหตุบ้านการเมืองคลิปเสียงหลุด ทำให้หลายคนหากกำลังจะตัดสินใจลงทุนทำอะไรสักอย่าง เช่น ซื้อหุ้น หรือทำธุรกิจใหม่ ซื้อบ้าน ซื้อรถ หรืออีกใจนึงเก็บเงินสดไว้ดีกว่าเปล่าหวะ เพราะดูแล้วภาพรวมของเศรษฐกิจและความเชื่อมันต่าง ๆ มีแต่ละแย่ลงในช่วงนี้
อันนี้แหละคือ Risk Appetite ของเรา
หรือตอนที่เราตัดสินใจซื้อกองทุนและธนาคารให้เราประเมินแบบประเมินความเหมาะสมในการลงทุน (Suitability Test)
ขยับไปมองภาพใหญ่ขึ้นสักนิด
"ในห้องประชุมบอร์ด ทำไมบางบริษัทกล้าทุ่มงบมหาศาลเพื่อบุกตลาดใหม่ที่ไม่มีใครเคยทำ ในขณะที่อีกบริษัทเลือกที่จะปรับปรุงสินค้าเดิมเพื่อรักษาฐานลูกค้าเก่า? เบื้องหลังการตัดสินใจที่แตกต่างกันสุดขั้วนี้ มีเครื่องมือเชิงกลยุทธ์ที่เรียกว่า Risk Appetite กำกับอยู่"
จากตรงนี้ทำให้สรุปว่า องค์ประกอบในการกำหนด Risk Appetite คือ
- ตัวเรา/องค์กร
- สิ่งแวดล้อม/บริบท
Risk Appetite Version วิชาการขึ้นมาหน่่อย
Risk Appetite คือ ระดับและประเภทของความเสี่ยงที่องค์กร 'เต็มใจ' ที่จะยอมรับ เพื่อให้บรรลุเป้าหมายทางยุทธศาสตร์ เน้นคำว่า "เต็มใจ (Willingness)" เพราะมันคือการตัดสินใจเลือก ไม่ใช่สิ่งที่เกิดขึ้นโดยบังเอิญ
แจกตัวอย่างให้เห็นภาพอีกเช่น
การขับรถ: "เป้าหมาย (ยุทธศาสตร์) ของเราคือการเดินทางจากกรุงเทพไปเชียงใหม่ Risk Appetite ก็เหมือนกับการตัดสินใจว่าเราจะขับรถเร็วแค่ไหน บางคนอาจจะขับ 120 km/h ตลอดทาง (High Appetite) เพื่อให้ถึงเร็วสุด แต่ก็ยอมรับความเสี่ยงเรื่องอุบัติเหตุและใบสั่งที่สูงขึ้น ในขณะที่บางคนอาจจะขับไม่เกิน 90 km/h (Low Appetite) ไปเรื่อยๆ ถึงช้าหน่อยแต่ปลอดภัยและสบายใจกว่า
การกินบุฟเฟ่ต์: "เป้าหมายคือ 'กินให้อิ่มคุ้ม' Risk Appetite คือ 'ปริมาณอาหารที่เรากล้าตักใส่จาน' บางคนกล้าตักทุกอย่างที่ขวางหน้า (High Appetite) เพราะอยากลองให้ครบ แต่ก็เสี่ยงจุกหรือกินไม่หมด ในขณะที่บางคนเลือกตักแต่ของที่ชอบจริงๆ ทีละน้อยๆ (Low Appetite) เพื่อให้แน่ใจว่าจะมีความสุขกับทุกคำ"
ดังนั้น Risk Appetite คือการตัดสินใจนั่นเอง
ทำไมให้หา Risk Appetite ในบริบทของแผนความเสี่ยงที่ทำอยู่ถึงคิดไม่ค่อยออก
ขอรวบรวมจากข้อสังเกตุและลองค้นคว้ามาให้ประมาณนี้ครับ
สาเหตุ 1. เพราะความเสี่ยงที่ระบุกันมักใกล้เคียงกับปัญหาไปแล้ว ไม่ค่อยเจอความเสี่ยงว้าวๆ เท่าไหร
ดังนั้นถ้ายอมรับความเสี่ยงก็เหมือนกันยอมรับให้ปัญหามันเกิด ไม่ได้มีโอกาสอะไรบังเกิดจากการยอมรับความเสี่ยงนั้น/หรือไม่ได้ทำให้บรรลุเป้าหมายอะไร
โดยเฉพาะในองค์กรรัฐวิสาหกิจ พวกการประเมิน State Enterprise Assessment Model : SE-AM
มัก Comment Risk Appetite ไปพร้อมกับ Risk Intelligence โดยตามนิยาม
Risk Intelligence = "the ability to identify potential risks and take appropriate action to mitigate them" ถ้าเรากำหนดไว้ชัดเจนว่าจะยอมรับ (Appetite) หรือใช้กลยุทธ์อะไรในการไป Mitigate Risk นั้นก็จะทำให้องค์กรเจอ Risk Intelligence ได้โดยง่าย สรุปก็คือ
Risk Appetite กับ Risk Intelligence เหมือนพี่น้องกัน
สาเหตุ 2. เพราะกระบวนการบริหารความเสี่ยงไม่เคยได้เข้าไปร่วมกับการทำกลยุทธ์ตั้งแต่การกำหนดกลยุทธ์หรือ "Strategy Formulation" จึงไม่มีโอกาสไปร่วมกำหนด Risk Appetite ตั้งแต่ตอนนั้น
เพราะส่วนใหญ่ทีมความเสี่ยงมักเข้าไปเกี่ยวหลังจากเลือกกลยุทธ์สำเร็จ ดังนั้นชุดความเสี่ยงที่ระบุจึงมีความใกล้เคียงกับ Failure ของการ Implement Strategy ไม่สำเร็จ ช่วงนั้นคงหา Risk Appetite ไม่เจอแล้ว
สาเหตุ 3 ตรง ๆ ก็คือความรู้ด้าน Risk Appetite ที่หาอ่านมันดูเข้าใจยาก
วิเคราะห์ Risk Appetite แล้วผลลัพธ์สุดท้าย (Outcome) จะออกมาเป็นอย่างไร
ส่วนใหญ่ Risk Appetite จะออกมาเป็น Risk Appetite Statement คือถ้อยคำหรือประโยคที่
บอกว่าองค์กรเราเลือกที่จะยอมรับหรือไม่ยอมรับความเสี่ยงใด อันนี้เป็นตัวอย่างครับ --> EX:
Risk Appetite Statement
และบางท่านมักถามต่อว่า เรามักเจอ Risk Appetite คู่กับคำว่า Risk Tolerance แล้ว Risk Tolerance คืออะไรอีกใช่ไหมครับ ....................
Risk Tolerance เอาแบบง่ายๆ คือ เอา Risk Appetite ไปทำเป็นช่วง มักเป็นตัวเลข และมันก็มักจะไปเชื่อมกับ KRI อีกครับ
วิเคราะห์ Risk Appetite ต้องมีองค์ประกอบอะไร
จริงแล้วหากอ่าน Text Book มีขั้นตอนที่ยุ่งยากพอสมควร ทั้งวิธีการเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ
แต่หากสรุปเป็นองค์ประกอบสำคัญว่าต้องทำอย่างไร แน่นอนว่า ก่อนทำการกำหนด Risk Appetite สิ่งที่ต้องเข้าใจคือ
1. เราให้ทุกคนเรียนรู้ Concept ของ Risk Appetite ได้ แต่คนที่ตัดสินใจต้องกลับที่ Risk Governance คือ ผู้บริหาร คณะกรรมการบริหารความเสี่ยง (RMC) จนกระทั่งถึงคณะกรรมการบริษัท (Board of Director-BOD.) เพราะผลลัพธ์ของ Risk Appetite ต้องเชื่อมโยงกับทิศทางขององค์กร
ดังนัั้น การเลือก Risk Appetite จะไม่เกิดขึ้นในห้อง Training แต่ต้องเป็นในห้อง BOD Room ครับ
2. กลยุทธ์---> ยุทธศาสตร์ ที่องค์กรมุ่งไป จะเป็นองค์ประกอบสำคัญในการวิเคราะห์ Risk Appetite
หากอยากรู้ว่าต้องทำอย่างไรเป็น Step ไว้มาเล่ากันต่อนะครับ
อ. หน่ง